Süni intellektin tarixi haqqında məlumat bugün ki, elektron dərsimizin əsas mövzusu olacaq. Məlumdur ki, süni intellekt Türinqin 20-ci əsrin əvvəllərinə aid kibernetika üzrə nəzəri işinə əsaslanan uzun tarixə malikdir. Baxmayaraq ki, konseptual əsaslar Rene Dekartın «Metod haqqında danışıq» (1637) fəlsəfi əsərləri və Tomas Hobbsun «İnsan təbiəti» (1640) əsəri ilə daha əvvəl ortaya çıxdı.
Süni intellektin tarixi haqqında məlumat
1830-cu illərdə ingilis riyaziyyatçısı Çarlz Bebbic mürəkkəb rəqəmsal kalkulyator, analitik mühərrikin konsepsiyası ilə çıxış etdi. Tərtibatçının iddia etdiyi kimi şahmat oynamaq üçün hərəkətləri hesablaya bilər. Artıq 1914-cü ildə İspaniyanın texniki institutlarından birinin direktoru Leonardo Torres Kevedo ən sadə şahmat oyunlarını demək olar ki, insan kimi oynaya bilən elektromexaniki cihaz düzəltdi.
Keçən əsrin 30-cu illərinin ortalarından müxtəlif mürəkkəb problemləri müstəqil həll etməyə qadir olan cihazların yaradılması problemlərindən bəhs edən Türinqin əsərləri dərc olunduqdan sonra dünya elmi ictimaiyyətində süni intellekt probleminə diqqətlə yanaşılmağa başlandı.
Turing belə bir maşını ağıllı hesab etməyi təklif etdi ki, sınaqçı onunla ünsiyyət qurarkən onu insandan ayırd edə bilməz. Eyni zamanda indi maşın öyrənməsi dediyimiz şeyin prototipi olan «ağıllı böyüklər» robotunun dərhal yaradılmasını deyil, kiçik bir uşaq tərzində süni intellektin təlimini nəzərdə tutan Baby Machine konsepsiyası ortaya çıxdı.
1954-cü ildə amerikalı tədqiqatçı Nyuell şahmat oynamaq üçün proqram yazmaq qərarına gəlir. İşə RAND Korporasiyasının analitikləri cəlb edilir. Proqramın nəzəri əsası kimi informasiya nəzəriyyəsinin banisi Şennonun təklif etdiyi metoddan istifadə edilmiş və onun dəqiq rəsmiləşdirilməsi Türinq tərəfindən həyata keçirilmişdir.
1956-cı ilin yayında ABŞ-ın Dartmut Universitetində sonralar süni intellekt sahəsinin baniləri adlandırılan Makkarti, Minski, Şennon, Türinq və başqaları kimi alimlərin iştirakı ilə ilk işçi konfrans keçirildi. 6 həftə ərzində alimlər süni intellekt sahəsində layihələrin həyata keçirilməsi imkanlarını müzakirə etdilər. Məhz o zaman Süni intellekt (AI) termininin özü ortaya çıxdı.
XX əsrin 50-ci illərində investorların, texnoloqların, elm adamlarının böyük marağından və kompüterin insan beynini əvəz edəcəyinə dair fantastik gözləntilərdən sonra 60-70-ci illərdə Süni intellekt (AI) ciddi məyusluq yaşatdı. Çünki o dövrün kompüterlərinin imkanları mürəkkəb hesablamalar aparmağa imkan vermirdi.
Süni intellektin riyazi aparatının inkişafı ilə bağlı elmi fikir də dalana dirənmişdi. Bu pessimizmin əks-sədasına bu günə qədər nəşr olunan tətbiqi informatika dərsliklərinin çoxunda rast gəlinir. İctimai mədəniyyətdə və hətta hökumət qaydalarında robot və ya kibernetik alqoritm obrazı yazıq, ləyaqətsiz agent kimi formalaşıb. Hansı ki, öz funksiyalarını ancaq insanın nəzarəti altında yerinə yetirə bilir.
Ancaq 1990-cı illərin ortalarından süni intellektə maraq qayıtdı və texnologiya sürətlə inkişaf etməyə başladı. O vaxtdan bəri bu mövzuda tədqiqat və patent işlərində əsl partlayış baş verdi.
© İstifadə edilərkən gadirov.com-a istinad olunmalıdır
